Rouw door levend verlies
Al bladerend door een fotoboek uit 2013 stuit ik op een foto van Anna Sophie, tien dagen na de bevalling. Als ik een titel aan deze foto zou geven dan is dat: in rouw. Herinneringen aan dit moment, zijn levensecht. Wekenlang dwaalde ik rond in een onbekende wereld van verslagenheid, angst of ze het zou overleven, boosheid en ontkenning. Ik nam afscheid van een verwachting. En rouwde om het levend verlies in mijn armen.
Ach, stel je niet zo aan. Hoezo levend verlies. Rouwen omdat mijn kind gehandicapt is en anders is dan verwacht? Doe niet zo negatief en dramatisch. Ik heb een kind gekregen! Niet te lang stil blijven staan, gewoon doorgaan!
Dus dat deden we. Doorgaan. Zonder stil te staan. Volledig in de regelstand jakkerden we voort in de wereld van zorg. Het gevoel van rouw om levend verlies -een term die bedacht is door Dr. Manu Keirse, hoogleraar verliesverwerking- lieten we achter in het ziekenhuis. Daar hadden we immers na de geboorte van Anna Sophie, maanden de tijd gehad voor de rouwfases: ontkenning, woede, verdriet en acceptatie.
En toch, eenmaal thuis, kwam het gevoel terug.
Anders dan bij rouwen om een verloren dierbare door overlijden, bleven bepaalde facetten van rouw af en toe en in alle hevigheid terugkomen in ons leven. Snoeiharde confrontaties en afscheid nemen van verwachtingen.
Anna Sophie die niet naar school ging, haar leeftijdsgenoten wel. De logopedisten die vertelden dat Anna Sophie nooit zou leren praten. De revalidatiearts die haar handtekening zette onder het dossier waarin stond geschreven dat Anna nooit zou lopen.
Jullie hebben het zo snel een plek weten te geven en het geaccepteerd. Jullie kunnen dit hè, daarom heeft ze jullie ook gekozen. Oh? Heb je het nog niet verwerkt en geaccepteerd dan?
Het gaat helemaal niet om accepteren, loslaten, berusting of nog erger: het een plaatsje kunnen geven. Bij levend verlies, een term die ik overigens iets te hysterisch vind, gaat het om terugkerende rouw. Het leven verloopt anders dan bij anderen en anders dan verwacht. Voor elke ouder een onbekend pad. Maar ook een heel persoonlijk pad en voor niemand gelijk.
Verlies van verwachting en rouwen om levend verlies. Iedereen krijgt er wel een keer mee te maken. En iedereen rouwt anders. Maar vandaag de dag lijkt het soms alsof rouwen niet mag. Of jawel, het mag wel, maar liever niet te lang. Duurt het wel te lang? Dan graag een antidepresivaatje erin. En o ja, al dat verdriet ook een beetje binnenkamers houden graag.
Ik duik snel in mijn boodschappenbriefje wanneer ik in de supermarkt de buurvrouw van verderop met kanker zie lopen. Kan ik mijn collega feliciteren die is bevallen van een zwaar gehandicapt kind? En mijn zwager die 6 jaar geleden zijn vader verloor? Hij is er toch zeker nu wel overheen? Die vriendin die alwéér depressief is. En o ja, mijn schoonzus die voor de derde keer in vijf jaar tijd haar droombaan verliest. Tja lullig, maar wat moet je er verder ook over zeggen.
Herkenbaar? Ik deel dit verhaal omdat ik hoop op meer erkenning voor rouw door verlies van verwachtingen (levend verlies). Geen medelijden of een troep klaagvrouwen voor de deur. Gewoon erkenning en “er zijn”. Niet alleen voor elkaar als vrienden, familie en collega’s. Ook hoop ik op meer erkenning voor dit thema van de (zorg)specialist.
Nobody said it was easy!
Het is zo herkenbaar wat je hier schrijft. natuurlijk mag rouw er zijn. Het mag blijven. Altijd. En zoals Manu Keirse het beschrijft: Levend verlies bestaat. Jij weet niet hoe jouw/jullie wereld en leven zich gaat ontwikkelen en het leven en de wereld van Sophie. Tegenover ‘wat kan zij wel’ staat altijd het ‘wat kan zij niet’, waar kan zij niet aan deelnemen. Doe vooral wat bij je past.
Begeleiding bij rouw en verlies is nog zo onbekend in de zorg- en welzijnswereld.
Ik probeer er een klein steentje aan bij te dragen.
Lieve groet van Monique Borst
Weer pittig om te lezen Stephanie, maar ook goed om te lezen. Het leven lijkt me vaak ongenadig hard voor jullie. Mensen zijn soms zo bot.
Ik vind het ongelooflijk moedig en knap hoe jullie je weg weten te vinden. En als het soms toch niet lukt, geven jullie niet op. Ik heb grote bewondering voor jullie wilskracht en doorzettingsvermogen en de manier waarop jullie er voor jezelf en Anna en Mees iets goeds van maken.
Levend verlies, dat klinkt keihard. Dat is het ook. Voor jullie werkelijkheid. Een term om over na te denken.
Je hebt gelijk, rouw is leeg. Rouw is diep. Rouw maakt soms dat je tegen jezelf vecht. Rouw mag er zijn. Verdriet mag er zijn. Jij mag er zijn. Anna mag er zijn.
Goed om je verhaal te lezen.
We proberen met jullie een stukje mee te gaan.
Liefs, Roel en Dominique
Heel mooi gedicht over levend verlies. Ik herken het zo, ook alles wat je erover verteld. Het gedicht heb ik even van je “gepikt” 😊
Veel liefs voor jullie mooie gezinnetje.